İÇ PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR(İNTRUSİFLER)

GARANİT

Granit, sert, kristal yapılı minerallerden meydana gelen taneli görünüşlü magmatik derinlik kültesi. Plüton içindeki taneler çoğunlukla gözle görülebilir büyüklüktedir. Esas mineralleri feldspatın ortoklas cinsi ile az miktarda plajioklas ve kuvarstır. Ayrıca mika, hornblend, piroksen ve ikinci gruba giren turmalin, apatit, zirkon, grena, manyetit gibi mineraller de bulunabilir.

Granitlerin renkleri, genellikle açık olmakla birlikte, içindeki feldspatların ve diğer minerallerin cins ve miktarına göre gri, pembe,turucu olabilir.

Granitler, yeryüzünde çok yaygın olarak bulunurlar. Çeşitli yer kabuğu modellerinde görünür. Yeryüzünün temelini teşekkül ettirdiği kabul edilmektedir. Doğada dayk, silis ve batolitler halinde bulunabilir.

Yollarda parke ve bordür taşı, yapılarda yapı taşı olarak çok eskiden beri bol miktarda kullanılmaktadır. Aşınmaya, basınca, darbeye karşı dayanıklı, güzel renkli ve iyi cila kabul eder. Atmosfer tesirlerine ve ayrışmaya karşı direnci yüksektir. Günümüzde daha çok parke ve bordür taşı ve bazı büyük yapılarda kaplama taşı olarak kullanılmaktadır.

peridotit

olivin billurlarından oluşmuş bir kayaçtır.yoğunluğu 3-3.45 içindeki silis oranı %41-43  yani  bazik karakterlidir.rengi yeşilimsi sarımsı gri olabilir.peridotin içinde bazı minerallere göre ,değişik türleri var:

zengin krom krom yataklarının bulunduğu yerlerde peridotit mevcuttur.süs eşyası ,vazo yapımında  da kullanılan bu kayacın basınca dayanıklılığı 700-1500kg/cm dir.peridotin ayrışmasından serpantin olabilir.anadolu da bunlara rastlanır.peridotitler silur...krasete yaşındadır.

gabro

taneli iç püskürük bir kayaçtır.labrador vr diallaj minerallerinden oluşmuştur.rengi genellikle yeşimlisidir.bazıları gri,siyah görünümlüdür.yoğunluğu 2.8-3.08 bileşimindeki silis oranı ise %52 civarındadır.

heykel ve parke yapımında kullanılan gabronun basınca karşı dayanıklılığı 1800 kg/cm dir.türkiyede turhalda porsuk barajının bulunduğu yerde samsun dolaylarında  bursa ve balıkesirde gabrolara rastlanır.

diyorit

plajioklas ve hornblendeden oluşmuş bir iç püskürük kayaçtır.içinde silis oranı %40-60 arasında değişir.yoğunluğu ise 2.75-2.97 dir.eğer alakali feldispat ve kuvarsı varsa  diyorit  dönüşmüş demektir.kuvarslı diorit, ojitli diyorit,bitolitli diyorit  gibi  türleri olan bu kayacın iri taneleri kolayca dağılarak verimli  topraklar meydana getirirler.memleketimizde uludağın güney yamaçlarında  konya akdağda kuzeydoğu anadolunun bazı dağlarında rastlanılır.

siyenit

iç püskürük kayaçtır. özgül ağarlığı 2.7-2.9 dur.içindeki silis oranı %52-63 arasındadır.görünüş bakımından graniri andıran bu kayacın mineralojik bileşimi alkali feldispat mika hornblende dir.genellikle diğer prüdotitlerle bir arada bulunur.ancak pek yaygın değildir.divrik civarında rastlanır.yaşları palezoiktir.dağıldığı zaman killi topraklar haline gelir.içindeki minerallere göre  muhtelif isimler alır örn: ojitli  , siyenit ,biotitli  ,nefelin

TORTUL KAYAÇLARI OLUŞTURAN BAŞLICA MİNERALLER

aragonit

Kimyasal Bileşimi, CaCO3
Kristal Sistemi, Ortorombik
Kristal Biçimi, İkizlenme göstermeyen türleri nadir, iğnemsi, bazen levha şekillidir. Güçlü ikizlenme gösteren türleri iğnemsi, prizmatik, lifsi, pizolitik, sarkıt ve sütun şekillidir.
İkizlenme, Çok yaygın pseudo-hegzagonal şekilli ikizleri, özellikle {110} yüzeyinde altılı prizmalar halinde gözlenir.
Sertlik, 3.5-4
Özgül Ağırlık, 2.947
Dilinim, {010} belirgin
Renk ve Şeffaflık, Renksiz, beyaz, sarımsı, gri, yeşil, mavimsi yeşil,mavi, kırmızı, kahverengi; şeffaf-yarı şeffaf
Çizgi Rengi, Beyaz
Parlaklık, Camsı, reçine parlaklığı

jips

Kireçli topraklarda dahi kalsiyum elementinin bitkilerce kalsiyumun karbonat olarak bağlı tutulamsı nedeniyle alınmasında zorluklar olduğu bilinmektedir. Ayrıca topraklarımızda çok uzun zamandır gübre kullanımıyla biriken veya verilmekte olan fosfor, potasyum, demir ve çinko gibi elementler yüksek pH değerlerinde bitkilerce alımları zor olmaktadır. Bu nedenle kalsiyum sülfat bileşimine sahip olan jips hem topraklarda pH dengesini sağlamakta hem de bitkilerin iskelet yapılarında çok önemli olan kalsiyumu sağlamaktadır.

kalsit

Kalsit

Kalsit, kimyasal formülü CaCO₃ olan kristalleşmiş kalsiyum karbonat. Saydam, beyaz, sarı, rustik yeşil ve mavimsi renkte olabilir. Sertliği 3, özgül ağırlığı 2.71'dir. Soğuk ve seyreltik hidroklorik asitte (tuz ruhu) şiddetli bir köpürme ile ayrışır. Çakı ile çizilir. CO₂'li sularda çözünerek Ca(HCO₃)₂ yapar.

Nadiren erüptif kayalardan özellikle pegmatitlerde ilksel olarak bulunur. Genellikle sekonder bir mineraldir. Doğada bolca bulunur.Genellikle karbonatlı sedimanter kayaların (ör:kireçtaşları) ve mermerlerin ana bileşenidir. Çeşitli şekillerde işlenerek boya, kâğıt, plastik sektöründe dolgu malzemesi olarak kullanılır. Plastik sektöründe kullanılan kalsitler ise; kaplı ve kapsız olmak üzere 2 çeşittir.

CaCO₃ + ısı → CaO (sönmemiş kireç) + CO2

CaO + H₂O → Ca(OH)₂ (sönmüş kireç)

Kalsitin metafiziksel ve psikolojik etkileri olduğu bilinmektedir.
Türkiye'deNiğde vilayetinde çıkarılan Kalsit madeni oldukça parlak olmasından dolayı ticari değeri yüksektir.

dolomit

Dolomit minerallerinin oluşturduğu kayaçlara Dolotaşı adı da verilmektedir. Bu kayaçların oluşumu dolomitlerin doğrudan kimyasal bir çökelme ile değil kireçtaşlarının magnezyum bakımından zengin suların etkisi altında oluştuğu bilinmektedir. Aşırı buharlaşmanın olduğu denizden bir yükselti ile ayrılmış yarı kapalı ortamlarda suyun Magnezyum bakımından giderek zenginleşmesi, tabana çökmüş kalsitten ibaret çamurun bu yoğun çözeltilerle etkileşmeye girerek dolomitleşmesi mümkün olabilir.

tuz

   Kokusuz, Suda eriyen, yiyecekleri korumada ve tatlandırmada kullanılan billursu Madde.
Bir asitteki Hidrojenin yerini bir bazın almasıyla oluşan birleşim, Sodyum klorür (NaCl).

Tuz, yani sofra Tuzu NaCl dir. Tuz, Asit ile bazın birleşimiyle Suyun yanında bir artık madde olarak oluşur. Na ve Cl birleşince oluşur tabii başka versiyonları da vardır. Ama Tuzun oluşma prensibi asit artı bazdır. Tuz, bir metal ile bir Ametalin birleşiminden oluşan iyonik bir kristal maddedir. Bilim'in dediği gibi NaCl da tuzdur ama sofra Tuzunda sadece Na ve Cl bulunmaz, Potasyum ve Magnezyum, hatta az miktarda Calsiyum da bulunur!